Poza liberalnym ładem: Bliski Wschód wobec nowych konfiguracji globalnej władzy

 

Z przyjemnością zapraszamy do udziału w III Kongresie Bliskiego Wschodu, który odbędzie się w dniach 5–6 marca 2026 roku w Warszawie. Po sukcesie dwóch poprzednich edycji – w Gdańsku i Krakowie – Kongres stał się jednym z najważniejszych wydarzeń naukowych poświęconych regionowi Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Inspirujące dyskusje, interdyscyplinarne podejście i zaangażowanie uczestników z wielu ośrodków akademickich sprawiły, że spotkania te stały się żywym forum wymiany myśli i idei, miejscem, w którym łączą się różne perspektywy badawcze i doświadczenia praktyczne. Wierzymy, że warszawska edycja Kongresu będzie kontynuacją tej tradycji – jeszcze bardziej dynamiczną, otwartą i inspirującą.     

​

Prosimy o przesyłanie abstraktów wystąpień indywidualnych oraz propozycji paneli tematycznych do 9 stycznia 2026 roku, poprzez formularz zgłoszeniowy (który znajduje się pod tekstem). Abstrakty powinny liczyć maksymalnie 250 słów i przedstawiać w sposób spójny cel badawczy, założenia metodologiczne oraz główne pytania badawcze.

 

Zachodzące zmiany wpisują się w szerszą debatę o rosnącej roli Globalnego Południa w definiowaniu alternatywnych modeli władzy, bezpieczeństwa i rozwoju. Coraz częściej mówi się o kryzysie „porządku światowego” ukształtowanego po II wojnie światowej, o erozji hegemonii Stanów Zjednoczonych i ich sojuszników oraz o rosnącym znaczeniu alternatywnych form organizacji stosunków międzynarodowych. Współczesny język opisu tzw. „ładu światowego” koncentruje się na asymetrii i rywalizacji sił w skali globalnej i regionalnej.

​

Dotychczasowe promowane na światowej arenie wartości i normy – w tym liberalne interpretacje prawa międzynarodowego – były często stosowane wybiórczo i instrumentalnie, czego przykładem pozostają interwencje zbrojne w regionie, uzasadniane retoryką „wojny z terrorem”. Dziś coraz częściej kwestionowana jest nie tylko uniwersalność liberalnego projektu Zachodu, lecz także sama możliwość utrzymania jego globalnej dominacji.

​

Na tym tle region Bliskiego Wschodu nabiera szczególnego znaczenia. Powstanie państw w XX wieku, doświadczenia kolonizacji i dekolonizacji oraz kolejne fale konfliktów ujawniają, że tzw. liberalny porządek międzynarodowy był tu raczej zewnętrznie narzuconym projektem niż rzeczywiście funkcjonującym systemem. Bliski Wschód od dekad działa w logice asymetrii i zewnętrznych ingerencji, w której lokalni aktorzy – zarówno państwowi, jak i niepaństwowi – nie tylko reagują, lecz również aktywnie współtworzą własne modele sprawczości politycznej, bezpieczeństwa i porządku społecznego.

​

Proponujemy zatem spojrzeć na Bliski Wschód nie jako na obszar „kryzysu liberalnego ładu”, ale jako laboratorium alternatywnych konfiguracji politycznych i społecznych, tworzonych w relacji pomiędzy lokalnymi aktorami a zewnętrznymi interesariuszami. Wydarzenia ostatnich lat – wojna w Strefie Gazy i Syrii, konflikty w Jemenie i Libii, redefinicja pozycji Iranu, Turcji i Arabii Saudyjskiej – pokazują, że przyszłość regionu wymyka się klasycznym ujęciom realizmu i liberalizmu.

 

Proponowane obszary tematyczne paneli i prezentacji:

​

• Krytyka pojęcia Political Order wobec doświadczeń MENA.

• Wojna a suwerenność – redefinicja prawa do samostanowienia w warunkach interwencji zewnętrznych.

• Aktorzy niepaństwowi jako kreatorzy nowych układów sił – od Hezbollahu po lokalne rady i struktury quasi-państwowe.

• Asymetria międzynarodowa – hegemonia USA, Europy i Izraela a bezpieczeństwo w regionie.

• Nowe sojusze i antagonizmy – nowe geopolityczne przekształcenia

• Ekonomia wojenna i geoekonomika konfliktów.

• Prawo międzynarodowe a praktyka – między deklaracją a interwencją.

• Regionalne wizje ładu i bezpieczeństwa – inicjatywy integracyjne lub współpracy w MENA.

• Społeczeństwa w konflikcie – ruchy oddolne, diaspora i ich wpływ na politykę.

• Przyszłość ładu międzynarodowego – czy doświadczenia MENA mogą redefiniować globalne myślenie o polityce i bezpieczeństwie?

• Media, narracje i dezinformacja w regionie MENA.

• Sztuczna inteligencja, nadzór i bezpieczeństwo: cyfrowe oblicza władzy na Bliskim Wschodzie.

• Technologia i transformacje społeczne: od cyfrowej modernizacji po aktywizm online.

• Migracje, mobilność i diaspora.

• Religia i duchowość w dobie kryzysów politycznych: nowe formy tożsamości i wspólnot w regionie MENA.

• Klimat, zasoby i sprawiedliwość ekologiczna.

• Nowe formy autorytaryzmu i resilience politycznej w regionie MENA.

 

III Kongres organizowany jest przy współpracy:

​

• Wydziału Nauk Politycznych i Studiów Międzynarodowych Uniwersytetu Warszawskiego,

• Instytutu Bliskiego i Dalekiego Wschodu Uniwersytetu Jagiellońskiego,

• Instytutu Politologii Uniwersytetu Gdańskiego,

• Wydziału Nauk Politycznych i Dziennikarstwa Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

 

Zapraszamy do zgłaszania propozycji referatów i paneli, które wnoszą świeże spojrzenie na współczesne wyzwania Bliskiego Wschodu i Afryki Północnej. Liczymy na to, że III Kongres Bliskiego Wschodu stanie się przestrzenią inspirującego dialogu, odwagi intelektualnej i otwartości na nowe perspektywy. Wierzymy, że – podobnie jak w poprzednich edycjach – to właśnie Państwa głosy, badania i refleksje nadadzą wydarzeniu jego wyjątkowy charakter.

​

Opłata konferencyjna wynosi 500 zł (konto do wpłaty zostanie udostępnione w późniejszym czasie).

​

Dołączcie Państwo do grona badaczy, ekspertów i pasjonatów, którzy wspólnie poszukują nowych sposobów rozumienia świata i miejsca Bliskiego Wschodu w jego dynamicznej rzeczywistości. Obrady będą odbywały się w języku polskim i angielskim.

 

Serdecznie zapraszamy do współtworzenia tego wyjątkowego wydarzenia!

 

Z wyrazami szacunku,
Komitet Organizacyjny Kongresu Bliskiego Wschodu

 

Adres do kontaktu: kongresbliskiegowschodu@gmail.com